Çorum Özel Hastanesi İç Hastalıkları (Dahiliye) Uzmanları Uzm. Dr. Zühal Gülsüm Şimşek ve Uzm. Dr. Cihat Coşkun, 21 Ekim Küresel İyot Eksikliği Günü dolayısıyla iyot ve iyot eksikliği hastalıkları hakkında önemli açıklamalarda bulundu.
Çorum Özel Hastanesi İç Hastalıkları (Dahiliye) Uzmanları açıklamalarında şu bilgilere yer verdi:
TİROİD HASTALIKLARININ NEDENLERİ
Tiroid bezi hastalıkları ülkemizde tüm bölgelerimizde sık görülmekle birlikte en çok Doğu Karadeniz, Doğu Anadolu ve Göller Bölgelerimizde rastlanmaktadır. Yapılan araştırmalarda ülkemizde böylesine yoğun görülen Tiroid hastalıklarının en önemli nedeninin iyot ve selenyum eksikliği olduğu tespit edilmiştir.
GÜNLÜK İYOT İHTİYACI
İyot, tiroid hormonu üretimi için çok gereklidir ve insan vücudunda bulunmadığı, depolanmadığı için mutlaka dışarıdan gıda ile alınması gerekir. Bu element, anne karnındaki ceninin beyin ve sinir gelişimi için de çok önemlidir.
Normal erişkin bir insanın günlük iyot ihtiyacı 100-150 µg, gebelik ve emzirme dönemlerinde ise ihtiyaç artarak 200-300 µg/gün olmalıdır.
GUATR NEDİR?
İyot, su, gıda veya ilaç ile alındıktan sonra bağırsaklardan emilerek kana karışır. Önce tekli-ikili iyot molekülü içeren öncül tiroid hormonları, sonra bunlardan T3 ve T4 hormonları yapılır.
Yeterince iyot alınmadığında bu hormonlar yeterince üretilemez ve tiroid bezinde büyüme olur. Bu tür büyümelere guatr denir.
İYOT EKSİKLİĞİ NELERE YOL AÇAR?
Yeterli iyot alınmaması, özellikle okul çağındaki çocuklarda öğrenme yeteneğinde azalma ve algılama güçlüğüne yol açmaktadır.
İyot eksikliği çocukluk döneminde çok belirginse, beyin gelişimi yeterince sağlanamadığından zeka geriliğine neden olabilir.
Kadınlarda düşük riski ve gebe kalmada zorluk görülebilir.
Veganlarda ve laktoz intoleransı olan bireylerde de iyot eksikliği sık rastlanan bir durumdur.
İYOT KAYNAKLARI
Başlıca iyot kaynakları deniz ürünleri, mandıra ürünleri ve iyotlu tuzdur. Deniz ve okyanuslardaki iyot, atmosfere karışarak yağmurlarla toprağa ve suya geri döner.
Deniz yosunu, deniz bitkileri ve balıklar iyotu depoladıkları için en zengin iyot kaynakları arasındadır.
Herhangi bir tiroid rahatsızlığı olmayan bireylerin mutlaka iyotlu tuz kullanması önerilmektedir. Ancak iyotlu tuzun buharlaşıp etkisini kaybetmemesi için şu noktalara dikkat edilmelidir:
Işık ve güneş almayan, içi görünmeyen tuzluklar tercih edilmeli.
Tuzlukların ağzı kapalı tutulmalı.
Güneş, fırın, ocak gibi sıcak yerlerde bulundurulmamalı.
Tuz, yemek pişirme sürecinin sonunda eklenmelidir.
TÜRKİYE’DE İYOT EKSİKLİĞİ VE ÖNLEMLER
Ülkemizin suyu ve toprağında iyot az miktarda bulunduğu için Türkiye’nin hemen her yöresi iyot eksikliği bölgesi olarak kabul edilmektedir.
Bu nedenle yeni nesillerde iyot eksikliğine bağlı tiroid hastalıklarının önüne geçilmesi için anne karnından itibaren iyotlu tuz kullanımı büyük önem taşımaktadır.
Türkiye’de 1998 yılı Temmuz ayından itibaren yürürlüğe giren Türk Gıda Kodeksi Yemeklik Tuz Tebliği ile sofra tuzlarının iyotlanması zorunlu hale getirilmiştir.
Guatrı olmayan bireylerin mutlaka iyotlu tuz kullanması, özellikle gebelik ve emzirme dönemlerinde iyot alımına özen göstermesi önerilmektedir.
Eğer iyotlu tuz yeterli değilse, doktor tavsiyesiyle iyot preparatları kullanılabilir.
TİROİD HASTALIĞI OLANLARA UYARI
Mevcut tiroid hastalığı olan kişilerde iyot kullanımı hastalığın şiddetini artırabileceği için dikkatli olunmalıdır. Bu durumda iyot içermeyen tuzlar kullanılmalıdır.
İyotsuz tuzlar üzerinde “İyotsuz Tuz” ibaresiyle satılmakta olup, en fazla 250 gramlık ambalajlarda üretilebilmektedir.
İyotsuz tuz bulunamadığında kaya tuzu tercih edilebilir.
Ailede bir kişinin iyotsuz yemesi gerekiyorsa, yemekler tuzsuz pişirilmeli, sonrasında herkes kendi tuzunu eklemelidir.
İyotsuz tuz kullanması gereken bireylerin ayrıca iyot içeren öksürük şurupları, Amiodarone etken maddeli kalp ilaçları ve iyotlu multivitamin preparatlarını kullanmamaları önerilmektedir.
Ayrıca koroner anjiyografi, tomografi ve böbrek filmi gibi görüntüleme yöntemlerinde kullanılan kontrast maddelerin yoğun iyot içerdiği unutulmamalı ve bu durumlarda doktor kontrolünde önlem alınmalıdır.
